Czas odciąć się od lobby węglowego. Polska wciąż w rękach koncernów

W 2025 roku Europa doświadczyła rekordowych upałów, które przyniosły tysiące ofiar i ogromne straty społeczne. Takie tragedie można było ograniczyć, gdyby przez dziesięciolecia nie blokowano ambitnej polityki klimatycznej. Nadal obserwujemy w Polsce wzrost aktywności lobbingowej spółek energetycznych, które – poprzez powiązania z decydentami i instytucjami publicznymi – wpływają na kształt strategii klimatycznych i energetycznych.

Rekordowe upały, których można było uniknąć

Spółki energetyczne – szczególnie z sektora węglowego i gazowego – coraz intensywniej działają na rzecz utrzymania status quo. Poprzez powiązania z decydentami i instytucjami publicznymi skutecznie kształtują kierunek polityki energetycznej i klimatycznej państwa.

W odpowiedzi powstała inicjatywa w ramach kampanii Fossil Free Politics, w której organizacje z całej Europy apelują do swoich rządów o wykluczenie lobbystów przemysłu paliw kopalnych z procesów decyzyjnych i oficjalnych delegacji na negocjacje klimatyczne. Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA zainicjowało stanowisko w sprawie ograniczenia wpływu przemysłu paliw kopalnych na politykę klimatyczną Polski. Do dziś podpisało je 17 organizacji pozarządowych, 100 naukowców oraz innych osób zatroskanych o los planety.

Trzy postulaty do rządu

Po pierwsze, ograniczenie wpływu lobbingu paliw kopalnych na decyzje rządowe.

– Postulujemy wprowadzenie jasnych zasad i procedur ograniczających kontakty przedstawicieli administracji publicznej z lobbystami firm związanych z wydobyciem, sprzedażą lub spalaniem paliw kopalnych. Niezbędne jest publikowanie informacji o wszystkich spotkaniach przedstawicieli rządu z reprezentantami sektora paliw kopalnych, w tym ich tematów, uczestników i celów, oraz opracowanie kodeksu etycznego regulującego takie relacje – czytamy w stanowisku.

Kolejno, wykluczenie przedstawicieli przemysłu paliw kopalnych z oficjalnej delegacji rządowej na COP30.

– Domagamy się, aby Polska była reprezentowana na Konferencji Stron (COP30) wyłącznie przez przedstawicieli administracji publicznej, nauki, samorządów i społeczeństwa obywatelskiego — bez udziału osób powiązanych z sektorem paliw kopalnych lub organizacji przez niego finansowanych. Udział lobbystów branżowych w negocjacjach klimatycznych stoi w sprzeczności z duchem Porozumienia Paryskiego i podważa wiarygodność Polski na arenie międzynarodowej – apelują organizacje i naukowcy.

Trzeci postulat dotyczy poparcia dla wprowadzenia międzynarodowych zasad przejrzystości w ramach UNFCCC.

– Wzywamy polski rząd do aktywnego poparcia utworzenia ram odpowiedzialności (UNFCCC Accountability Framework), które zabezpieczą negocjacje klimatyczne przed nieuzasadnionym wpływem, m.in. poprzez obowiązkowe ujawnianie konfliktu interesów wszystkich uczestników – brzmi ostatni postulat.

Polska w pułapce własnych decyzji

Ograniczenie wpływu przemysłu paliw kopalnych na procesy decyzyjne to warunek konieczny, by Polska mogła prowadzić skuteczną, uczciwą i sprawiedliwą politykę klimatyczną. Tylko dzięki transparentności i wykluczeniu konfliktu interesów możliwe jest budowanie polityki opartej na nauce, solidarności społecznej i trosce o przyszłe pokolenia.

– Apelujemy do władz publicznych o podjęcie pilnych działań, które przywrócą zaufanie obywateli do procesu podejmowania decyzji w sprawach klimatu oraz zapewnią, że kierunek polskiej transformacji energetycznej będzie zgodny z interesem publicznym, a nie interesami przemysłu paliw kopalnych – czytamy.

Jak zauważa Katarzyna Kubiczek, koordynatorka projektów ze Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA: – Ograniczenie wpływu przemysłu paliw kopalnych na politykę klimatyczną Polski to kwestia o fundamentalnym znaczeniu dla naszej przyszłości. Bez zdecydowanego ograniczenia lobbingu tej branży Polska nie zrealizuje swoich celów klimatycznych i nadal będzie ponosić koszty opóźnionej transformacji.

„Czas na odcięcie się od lobby”

– Od wielu konferencji klimatycznych dostawaliśmy sygnały, że zamiast przedstawicieli rządów (albo wraz z nimi) przyjeżdżają przedstawiciele przemysłu paliw kopalnych i zaburzają te negocjacje, które powinny iść w kierunku redukowania emisji związanych z paliwami kopalnymi – wyjaśnia Radosław Gawlik, prezes Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA.

Tymczasem w interesie przedstawicieli sektora kopalnego leży coś zupełnie innego – opóźnianie i wstrzymywanie tych dążeń. – Jak chcemy mieć solidne i niezależne, obiektywne negocjacje, to tam nie powinno być przedstawicieli, którzy sprzedają ropę, gaz, czy węgiel. Ich obecność jest przeciwskuteczna.

– Domagamy się przejrzystości w procesach decyzyjnych, wykluczenia przedstawicieli sektora paliw kopalnych z rządowych delegacji oraz wprowadzenia jasnych zasad etycznych regulujących relacje między biznesem a administracją publiczną – apeluje Katarzyna Kubiczek.

Stanowisko popierają: Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju, Fundacja Otwarty Plan, Zielony Instytut, Ziębicka Inicjatywa Obywatelska, Stowarzyszenie Ekologiczne ,,Eko-Przyjezierze”, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki, Fundacja ICAD, Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot, Fundacja „Rozwój TAK – Odkrywki NIE”, Towarzystwo na rzecz Ziemi, Ekowyborca, Fundacja Przestrzeń do życia, Fundacja Sieć Obywatelska „Razem dla mieszkańców”, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć, Fundacja Ekologiczna Zielona Akcja, Będziński Szum R, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA.

Apel został złożony na ręce ministry klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski, Adriana Kondaszewskiego, dyrektora Departamentu Spraw Międzynarodowych oraz Pawła Jaworskiego, dyrektora Departamentu Strategii i Odporności Klimatycznej.

Pełna treść stanowiska i lista popierających organizacji, naukowców i osób prywatnych jest dostępna na stronie internetowej Stowarzyszenia: